Cumhuriyet’in İkinci Yüzyılında Yörükler için “Akdağ’da bir yazlık, Çukur’da bir kışlık” yeterli mi?

Ağlar bu mezarlıkta yörükler her gece
Bıkıp iri yıldızları davar sanmaktan
Düşünür eski günleri… iskandan önce
Geride kalmanın hüznü yamanmış yaman.
Melih Cevdet Anday

Yaşar Kemal’in ölümsüz eseri Binboğalar Efsanesi, Melih Cevdet Anday’ın bu dizeleriyle başlar. Kitabın benim için en can alıcı kısmı ise;

“Bir zamanlar binlerce çadırdan oluşan, binlerce koyunları, altınları zenginlikleri olan dillere destan iki obanın artık iyice azalmış, her şeylerini kaybetmiş, çadırları çamur içinde kalmış bir halde yağmur altında karşılaşmaları ve birbirlerinin haline ağlamalarıydı.”

Geçtiğimiz günlerde Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun katılımıyla Antalya’da Yörük ve Türkmen Buluşması gerçekleşti. Toplantıya benim de katılma fırsatım oldu. Kimler yoktu ki bu toplantıda… Sarıkeçililer, Karakeçililer, Avşarlar, Oğuz boyundan gelenler, yörüklerin abileri, yörüklerin ablaları; anlayacağız yörüklerin kanaat önderlerinin birçoğu bu toplantıda yer aldı. Kimisi şiir okudu, kimisi şarkı söyledi; kimileri ise yörükler üzerinden kurban keserek siyasi geleceklerini garanti altına almaya çalıştı.

“Eee sonuç ne oldu derseniz?” çok sevdiğim bir yörük sözü vardır “Ne kestin koç, ne yedin Heçç!” Yörüklerin gerçek sorununu bence kimse anlatmadı veya anlatamadı.

Ben 8 yaşına kadar eskiden “Çingen Pınarı” olan şimdilerde ise adı “Güllü Pınar” olarak değişen mevkide kuzu çobanlığı yaptım. Okula başladıktan sonra koyun sürüsünü satıp köye yerleşmek zorunda kaldık. Çocukken topladığım tavşan elmalarının tadını hala anımsarım. O yıllarda babam her zaman gelecek yıl borcumuzun biteceğinden bahsederdi. Aradan 25 yıl geçti, babam hala süt inekçiliği ve kurbanlık kuzu beslemeye olan inancını kaybetmedi. 2023 yılında borcunun biteceğine de…

Peki bu eski yörükleri, yeni çiftçi ve hayvan üreticilerini bu borç batağına kim soktu? Hangi politikalar bu insanları borca itti? Suçun sahibi yok… Kemal Bey üreticilere bedava dişi hayvan dağıtmaktan bahsediyor. Sorun sizce dişi hayvan varlığı mı? Kimse gerçek sorunu görmek istemiyor. Önemli olan hayvan varlığına sahip olmak değil onların bakımını sürdürülebilir hale getirmek. Peki bu nasıl mümkün olabilir? Kilosu 1,5 TL’den saman 500 TL’den süt yemi alarak mümkün olmuyor ne yazık ki. Siz ne zaman ki üreticilere bakım hammaddelerini ucuza tedarik edebilirseniz, işte biz de o zaman üreticilerin varlığından ve üretimin sürdürülebilirliğinden söz edebiliriz. Kemal Bey  ucuz hammadde konusunda çözüm ve kaynak bulabilirse o zaman yörükleri kazanmış olacak. Gerçi boynuzlu ineği boğa (erkek) zannedecek kurmaylarıyla pek mümkün değil gibi görünüyor …

Son olarak, alıntıyla başlayan yazımı yine bir alıntı ile bitiriyorum. Çok sevdiğim Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filminde yörük karakterini canlandıran Haluk Bilginer’in dediği gibi: “Yörüklere bu dünya hörgüç olmuş. Herkesin yaptığı alış-veriş yörüklerin ki ise hep veriş oldu.”